وب چیه و چطور کار میکنه؟

وب چطور شروع شد

اگر دارید این مطلبو می خونید، شما در حال استفاده از وب هستید. اما شاید دقیقا ندونید وب یعنی چی. معمولا بیشتر آدم ها وب و اینترنتو با هم دیگه اشتباه می گیرن. وب یا شبکه جهانی وب (world wide web) مجموعه ای از وبسایت های عمومیه که توی بستر اینترنت قرار گرفتن. درواقع وب یکی از اپلیکیشن هاییه که روی بستر اینترنت ساخته شدن.

تیم برنرز-لی(Tim Berners-Lee) توی سال 1990 برای اولین بار ایده وب رو مطرح کرد. گفته شده اون اولین وب سرور و مرورگر جهان رو توی سال 1991 ساخت و بعدش هم از اختراعش به صورت عمومی رونمایی کرد. اولین وبسایت جهان که چیزی جز چند خط نوشته و چند لینک ساده نبود، توسط تیم برنرز-لی در سال 1991 ساخته شد.

لینک ها و ایده شبکه جهانی وب

همون طور که گفتم، اولین وبسایت جهان چیزی جز چند خط متن و چندتا لینک ساده نبود. لینک ها دسترسی به صفحات دیگه وب رو برای کاربرها امکان پذیر می کنن و باعث ارتباط وبسایت ها و صفحات مختلف وب به هم می شن. می شه گفت ایده وب ایجاد شبکه ای همگانی برای اشتراک گذاری عمومی فایل ها بین کاربر ها بود. هر فایل به وسیله یک رشته متنی منحصر به فرد، که به اون Uniform Resource Locator یا URL می گن، روی اینترنت، شناسایی می شه. با استفاده از لینک ها و URL ها، شبکه ای گسترده از صفحات اینترنتی ایجاد میشه که کاربرها می تونن از طریق اینترنت به اونها دسترسی پیدا کنن.

از اونجایی که هر فایل روی اینترنت به وسیله یک شناسنده متنی منحصر به فرد قابل شناسایی می شه، با استفاده از لینک ها می شه از داخل یک فایل به فایل های دیگه اشاره کرد. هر کاربر می تونه با استفاده از لینک های داخل یک فایل به سایر فایل ها هدایت بشه و محتوای اون هارو دریافت کنه.

شبکه ای به هم پیوسته از اطلاعات

اینترنت قبل از اختراع وب ساخته شده بود و مورد استفاده قرار می گرفت. درواقع می شه گفت اینترنت شبکه ای هست که کامپیوتر ها می تونن از طریق اون با هم دیگه از راه دور ارتباط برقرار کنن و از طریق این ارتباط، اطلاعاتی رو رد و بدل کنن. تا قبل از اختراع وب، این ارتباط معمولا توی هر لحظه خاص فقط بین دوتا کامپیوتر ایجاد شده و اطلاعاتی بین این دو رد و بدل می شد. بعد از اختراع وب، یک کامپیوتر به عنوان میزبان اطلاعات، به طور همزمان برای چند کامپیوتر اطلاعات مورد نظر رو ارسال می کرد.

نگاهی دقیق تر به URI و URL ها

هر شناسنده منبع یک شکل (URI) از بخش های مختلفی تشکیل میشه که نهایتا مکان دقیق یک منبع روی وب رو مشخص می کنه. توی عکس زیر ورژن ساده شده ای از یک URL رو می بینید. ساختار URL ها با URI ها فرقی نداره. اما فرق یک URI با یک URL در اینه که URL مستقیما به یک فایل اشاره می کنه. یک URI معمولا به یک منبع روی شبکه اشاره داره. میشه گفت هر URL یک URI توی خودش داره.

هر URL از چهار بخش اصلی تشکیل شده که در نهایت به یک فایل روی یک شبکه کامپیوتری اشاره می کنه. البته URL ها بخش های مهم دیگه ای هم دارن که اینجا برای ساده تر کردن موضوع در موردشون صحبت نمی کنم.

پروتکل

بخش اول هر URL، پروتکل اون URLعه. پروتکل ها درواقع مثل یک قرارداد استاندارد هستن که برای راحت کردن مکالمه بین اپلیکیشن ها و کامپیوتر های مختلف با هم دیگه به کار گرفته می شن. برای مثال می شه پروتکل هارو به یک زبان تشبیه کرد که قرار دادی بین تعدادی از آدم هاست تا از اون طریق بتونن با هم ارتباط بر قرار کنن. یک پروتکل هم به طور ساده، قرار دادی بین کامپیوتر ها و برنامه هاست تا بتونن با هم دیگه صحبت کنن و منظور هم دیگه رو متوجه بشن.

HTTP یا Hyper text transfer protocol ( پروتکل انتقال ابر متن)، پروتکل ارتباطی و تشکیل دهنده وب به حساب میاد. یک مرورگر با استفاده از پروتکل HTTP با وب سرور ارتباط بر قرار می کنه و درخواست دریافت محتوای یک صفحه (فایل) رو برای وب سرور ارسال می کنه. وب سرور درخواست مرورگر رو دریافت می کنه، دنبال فایل مورد نظر می گرده و بعد از اون محتویات فایل رو برای کاربر ارسال میکنه. به طور ساده، http راه ارتباطی بین مرورگر و وب سروره تا نهایتا یک کاربر بتونه محتویات یک صفحه وب رو با مرورگرش ببینه.

دامنه

بعد از اتصال یک کامپیوتر به یک شبکه کامپیوتری، یک آدرس ip به اون کامپیوتر نسبت داده می شه تا کامپیوتر روی شبکه قابل شناسایی بشه. با داشتن آی پی یک کامپیوتر روی یک شبکه، می شه از طریق کامپیوتر های دیگه روی همون شبکه کامپیوتری، به اون کامپیوتر متصل شد و اطلاعاتی رو بین دو کامپیوتر رد و بدل کرد. هر ip کامپیوتری مجموعه ایه متشکل از چهار عدد بین 0 تا 255 که با نقطه از هم جدا شدن (مثلا 192.168.0.8). البته به خاطر محدود بودن تعداد ای آی پی ها(آی پی ورژن 4 که در حال حاضر به طور گسترده در حال استفادست)، ورژن جدید تری (آی پی ورژن 6) ساخته شده که از تعداد بیشتری آی پی برای اختصاص دادن به کامپیوترها پشتیبانی می کنه.

هر آدرس آی پی، از چهار عدد بین 0 تا 255 تشکیل شده. با داشتن آی پی یک کامپیوتر در یک شبکه، میشه به اون کامپیوتر متصل شد و اطلاعاتی رو با اون کامپیوتر رد و بدل کرد. از اونجایی که حفظ کردن این آی پی ها می تونه گاهی سخت باشه، دامنه ها ساخته شدن. دامنه یک رشته متنیه که به یک آدرس آی پی نسبت داده می شه. بعد از اینکه یک دامنه به یک آدرس آی پی نسبت داده شد، از اون دامنه می شه برای شناسایی و اتصال به یک کامپیوتر روی شبکه استفاده کرد.

دفترچه تلفن اینترنت، دامین سرور

bluewebclub.com یک دامنه اینترنتی به حساب میاد. هربار که کامپیوتری می خواد به یک دامنه درخواستی بفرسته و به اون کامپیوتر متصل بشه، باید آی پی مرتبط با اون دامنه رو پیدا کنه. علت این موضوع اینه که شبکه های کامپیوتری همچنان بر پایه آی پی کار می کنن. در عمل، اتصال به یک کامپیوتر فقط با دونستن آدرس آی پی اون کامپیوتر شدنیه و دامنه ها فقط لایه ای اضافه برای ساده تر کردن این موضوع هستن. برای این کار باید این آی پی ها و دامنه ها جایی ثبت بشن. این کار دقیقا مثل این می مونه که توی دفترچه تلفن دنبال شماره موبایل دوستمون بگردیم.

دامین سرور ها دقیقا نقش یک دفترچه تلفن رو برای اینترنت دارن. هربار که درخواستی برای bluewebclub.com فرستاده می شه، کامپیوتر اول باید آدرس آی پی مرتبط با سایت بلو وب کلاب رو بپرسه. دامین سرور ها دفترچه تلفن های شبکه های کامپیوتری(اینترنت یک شبکه کامپیوتریه) هستن که آی پی مرتبط با تمام دامنه های موجود روی شبکه رو ذخیره کردن. هربار که که یک مرورگر وب درخواستی برای دریافت محتویات سایت بلو وب کلاب ارسال می کنه، اول آدرس آی پی بلو وب کلاب رو از یک دامین سرور می پرسه و بعد از اون به آی پی سرور درخواستی ارسال میکنه تا محتویات یک صفحه وب رو دریافت کنه.

دایرکتوری، فایل و نام فایل

همون طور که گفتم، وب در حقیقت یک شبکه همگانی و گسترده محسوب می شه که با هدف اشتراک گذاری عمومی فایل ها ساخته شد. وقتی ما به یک وب سرور متصل میشیم، در حقیقت به اون وب سرور می گیم، محتویات یک فایل رو برای ما ارسال کن. کار یک مرورگر کامپیوتر دقیقا انجام همین کاره. یک مرورگر به یک وب سرور متصل می شه و از وب سرور می خواد تا محتویات یک فایل رو براش ارسال کنه. سرور درخواست رو دریافت می کنه، فایل مورد نظر رو پیدا می کنه و برای مرورگر ارسال می کنه. مرورگر فایل رو دریافت می کنه و بعد اونو به کاربر نمایش می ده. بخش دایرکتوری یک URL به مکان یک فایل روی سرور اشاره می کنه. بخش آخر هم اسم فایلیه که از وب سرور میخوایم برای ما ارسال کنه.

اجزای تشکیل دهنده وب

اجزای مختلفی درکنار هم کار میکنن تا وب، به شکلی که امروز می شناسیم، کار کنه. به مرور زمان و با پیشرفت تکنولوژی های کامپیوتری، اجزای بیشتری به این مجموعه اضافه شدن تا وب به شکل پیچیده ای که امروز می شناسیم رو به وجود بیارن. اینجا فقط در مورد بخش های اصلی و اولیه که مفهوم وب رو به وجود آوردن صحبت می کنم و صحبت در مورد موارد دیگه رو به کنجکاوی های بعدیم در این مورد موکول می کنم.

وب سرور

وب سرور به صورت ساده یک برنامه کامپیوتریه که مسئولیت جواب دادن به درخواست های کاربر هارو به عهده داره. بعد از اجرا شدن این برنامه روی کامپیوتر، وب سرور منتظر درخواست کاربر ها می مونه و به محض اینکه درخواستی از کاربری دریافت کرد، جواب اون درخواست رو برای کاربر آماده و ارسال میکنه. همونطور که اشاره کردم http زبان وب به حساب میاد. مرورگر و سرور از طریق پروتکل http با هم ارتباط برقرار می کنن.

مرورگر

یک مروگر روی کامپیوتر کاربر اجرا میشه و مراحل ارسال درخواست، دریافت و نمایش دادن اطلاعات به کاربر رو به عهده داره. این اطلاعات می تونن فرمت های مختلفی از جمله عکس، فیلم و یا ابرمتن(html) داشته باشن. البته فرمت فایل های قابل دریافت توی وب فقط به مواردی که اشاره کردم محدود نمیشه.

HTML یا زبان نشانه گذاری ابر متن

زبان نشانه گذاری ابر متن یا Hyper text markup language یکی از کلیدی ترین بخش های وب محسوب می شه. HTML راهی برای توصیف و نشانه گذاری اطلاعاته. به طور خاص از اچ تی ام ال برای توصیف صفحات وب استفاده می شه. اچ تی ام ال علاوه بر توصیف متن های ساده قابلیت تعریف کردن لینک ها و رسانه های مختلف مثل عکس ها و فایل های ویدیویی رو هم داره که یکی از قابلیت های اساسی وب به حساب میاد. با کمک زبان نشانه گذاری ابر متن، میشه تکه متن های قابل کلیکی ایجاد کرد که به یک منبع یا فایل دیگه روی وب اشاره می کنن. به این تکه متن های قابل کلیک، که به URL یک منبع روی وب اشاره می کنن، لینک گفته می شه. با استفاده از HTML، ابر متن تولید می شه که حاوی اطلاعاتی بیشتر از یک متن سادست.

به مرور زمان تکنولوژی های جدید تر و بیشتری به وب اضافه شدن و قابلیت های اونو گسترش دادن. css، جاوا اسکریپت و زبان های برنامه نویسی سمت سرور مثل PHP بعد ها اضافه شدن. توی این پست فقط در مورد سازو کار ها و مفهوم اولیه وب صحبت کردم.

HTTP، زبان انتقال اطلاعات در وب

پروتکل انتقال ابر متن، Hyper Text Transfer Protocol، انعکاس دقیقی از اسمشه. HTTP زبان مشترک مرورگر ها و وب سرور هاست که می تونن از این طریق با هم صحبت کنن. مثلا اکثر مردم ایران زبان فارسی بلد هستن و از این طریق می تونن باهم ارتباط برقرار کنن. اجزا مختلف شبکه جهانی وب هم به زبان خاص خودشون، HTTP، مسلط هستن. پروتکل های مختلفی روی اینترنت وجود دارن و برای ارتباط برقرار کردن برنامه های مختلف با مقاصد مختلف به کار گرفته می شن. مثلا پروتکل HTTP برای ارسال درخواست برای دریافت محتوای یه صفحه وب به سرور و بعد از دریافت فایل از طرف سرور استفاده می شه.